در یادداشتی بررسی شد؛
تحلیل روز؛ سیاست جدید بهره کشی آمریکا از عربستان
اگرچه دولت بایدن برخلاف دولت ترامپ در ظاهر سیاستی متفاوت در قبال عربستان اعمال کرده، اما در نهایت تغییری در روابط راهبردی واشنگتن و ریاض به رغم ظاهرسازی‌های دولت بایدن صورت نمی‌گیرد.
به گزارش سرویس بین الملل
خبرگزاری صداوسیما؛ «سید یاسر موسوی نیا» کارشناس مسائل آمریکا در یادداشتی درباره سیاست های متفاوت دولت های آمریکایی در قبال رژیم سعودی نوشت، پرونده قتل «جمال خاشقجی» برای محمد بن سلمان که در راس مقامات اجرایی عربستان سعودی قرار دارد شبیه یک بمب ساعتی بوده و آنطور که به نظر می‌رسد دولت جو بایدن نیز برای فرار از مشکلات عدیده داخلی در گام ابتدایی افشای گزارش جنایت قتل خاشقجی را بزرگترین برگ برنده برای تحت فشار قراردادن شاهزاده سعودی می‌داند.
با وجود آن که دولت جو بایدن برخلاف دولت دونالد ترامپ در ظاهر سیاستی متفاوت در قبال عربستان اعمال کرده اما در نهایت، ریاض همچنان گاو شیرده آمریکا باقی خواهد ماند و تغییری در روابط راهبردی واشنگتن و ریاض به رغم ظاهرسازی های دولت بایدن صورت نمی گیرد.
افشاگری آمریکا درباره قتل جمال خاشقچی
دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا روز جمعه گزارش غیرمحرمانه‌ای را منتشر کرد که نشان می‌دهد قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی با تایید «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی انجام شده است، اما خبرگزاری رویترز گزارش داد که با این وجود محمد بن سلمان توسط آمریکا تحریم نخواهد شد.
در گزارش دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا آمده است که ما ارزیابی می‌کنیم که محمد بن سلمان ، عملیاتی را در استانبول ترکیه برای دستگیری یا کشتن جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی تایید کرده است.همچنین افزوده شده است: ما بر اساس کنترل ولیعهد در تصمیم‌گیری پادشاهی، دخالت مستقیم یک مشاور اصلی و محافظان محمد بن سلمان در جزئیات این عملیات و حمایت ولیعهد برای استفاده از اقدامات خشونت آمیز برای سکوت مخالفان خارج از کشور از جمله خاشقجی، به این ارزیابی رسیدیم.
این گزارش تاکید دارد: از سال ۲۰۱۷، ولیعهد کاملا بر سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی پادشاهی تسلط دارد و بسیار بعید به نظر می‌رسد که مقامات سعودی بدون مجوز ولیعهد، عملیاتی از این دست را انجام داده باشند.
کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۹ قانونی را تصویب کرد که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری پیشین آمریکا را موظف به ارائه چنین گزارش طبقه بندی نشده‌ای کرد اما ترامپ این درخواست را نادیده گرفت. خاشقجی روزنامه نگار مخالف ولیعهد سعودی مهر ماه سال ۹۷ زمانی که برای انجام یک کار اداری به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه مراجعه کرد، به قتل رسید اما جسد او هیچ گاه پیدا نشد.
تغیرات گسترده در روابط آمریکا با عربستان
در همین حال، «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا روز جمعه که با یک شبکه اسپانیایی زبان مصاحبه می‌کرد، گفت که وی در تماس تلفنی با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی گفته که به عنوان پیش شرطی برای تعامل با آمریکا، عربستان باید با نقض حقوق بشر در این کشور مقابله کند.
بایدن با بیان این که به اطلاع پادشاه سعودی رسانده است ریاض به خاطر نقض حقوق بشر بازخواست خواهد شد، افزود: تغییرات گسترده در روابط واشنگتن با ریاض روز جمعه و دوشنبه هفته آینده اعلام خواهد شد.
«آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه آمریکا نیز از بازنگری رویکرد این دولت به سعودی به ویژه درباره فروش تسلیحات سخن گفت و افزود، شما امروز گام‌های مهمی در ارزیابی دوباره روابط با سعودی ملاحظه کردید، نخست آنکه گزارش مربوط به قتل خاشقجی منتشر شد و ما این شفافیت را درباره نقش ولیعهد سعودی انجام دادیم که خود گزارش به تنهایی گویای آن است.
بلینکن یادآور شد: همچنین نیروی واکنش سریع سعودی را تحت تحریم قرار دادیم و تحت مقررات «ممنوعیت خاشقجی»، محدودیت روادید بر ۷۶ شخص حقیقی سعودی اعمال کردیم و وی همچنین تهدید کرد آزار و اذیت روزنامه‌نگاران یا خانواده‌های خواه در عربستان سعودی باشد یا هر جای دیگر، پذیرفتنی نیست و ما علیه آن اقدام می‌کنیم.
رویکرد جدید آمریکا برای فروش سلاح به عربستان
وزیر خارجه آمریکا همچنین مدعی شد که دولت واشنگتن با توجه به برخی سیاست‌های ریاض، قصد ایجاد تغییر در رویکرد فروش تسلیحات به عربستان سعودی را دارد.
آنتونی بلینکن مدعی شد که هرگونه فروش تسلیحات به عربستان سعودی در مشورت کامل با کنگره انجام خواهد شد و اینکه آمریکا نه تنها در قبال عربستان، بلکه در قبال هر کشور دیگری که با آن‌ها تجارت تسلیحاتی دارد؛ به مسیر درست باز خواهد گشت- ادعایی که برای قائل شدن وجه تمایز میان دولت بایدن و دولت ترامپ مطرح شد.
اظهارات بلینکن در حالی است که در همین مدت کوتاهی که جو بایدن زمام امور را در کاخ سفید به دست گرفته، نشان داده است که برخوردی کاملاً گزینشی با مقوله حقوق بشر دارد و از آن به عنوان ابزاری برای تأمین حداکثری منافع خود استفاده می‌کند.
برای مثال، درحالیکه نهاد‌های اطلاعاتی آمریکا می‌گویند که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در قتل جمال خاشقجی، نقشی مستقیم ایفا کرده است، دولت جدید واشنگتن بی آنکه قصدی برای تحریم او داشته باشد؛ فقط از تجدید روابط با ریاض حرف می‌زند. در خصوص جنگ یمن نیز اگرچه آمریکا می‌گوید که دیگر تسلیحات تهاجمی در اختیار سعودی‌ها قرار نمی‌دهد؛ اما مدعی است که آن‌ها در برابر حملات احتمالی انصارالله (که در پاسخ به جنایات عربستان صورت می‌گیرد) بی دفاع هستند!
آیندۀ ولیعهد عربستان پس از افشاگری آمریکا
آمریکا همواره متهم بوده است که نقض حقوق بشر در کشور‌های رقیب و یا متخاصم خود را برجسته و همین موضوع را در کشور‌های دوست خود، کمرنگ می‌کند. یکی از مثال‌هایِ همیشگی منتقدان سیاست آمریکا در این مورد، عربستان است که دولت‌های آمریکا به دلایل مختلف از جمله روابط امنیتی راهبردی با آن در زمینۀ رعایت حقوق بشر مماشات می‌کنند.
روشن است که دولت بایدن قصدی برای تضعیف روابط قدرتمند و از هر جهت پر سودِ بین آمریکا و عربستان را ندارد و آشکارا می‌کوشد تا ماجرای بن‌سلمان را از اصل رابطه با سعودی‌ها جدا کند. با این حال، دسترسی به این مقصود، به اهمیت نقش و جایگاه بن‌سلمان در خاندان سلطنتی سعودی مربوط می‌شود.
اگر یکی از اهداف آمریکا از افشای نقش بن‌سلمان در قتل قاشقجی آمریکا لزوم کناره‌گیری او از مقام ولیعهدی باشد و خاندان سعوی نیز چنین هدفی را خط قرمز عبورناپذیر خود بدانند، به نظرم تنشی جدی در روابط دو کشور پیش خواهد آمد. برای پیشگیری و پرهیز از چنین تنشی، یکی از دو طرف باید هدف‌گذاری خود را تغییر دهد.
علی‌الظاهر طرف سعوی بر روی آیندۀ بن‌سلمان به گونه‌ای سرمایه‌گذاری و حتی قمار کرده است که بسیار بعید است از تداوم قدرت به دست او صرف نظر کند. بنابراین، به احتمال بیشتر، آمریکا کناره‌گیری بن‌سلمان را در دستور کار خود ندارد، اما می‌خواهد بلندپروازی‌ها و رفتار‌های بدون قاعدۀ او را بخصوص در نقض حقوق منتقدان مدنی و سیاسی داخلی مهار کند.
سیاست یک بام و دو هوای بایدن درباره جنگ یمن
«جو بایدن» رییس جمهوری آمریکا ماه گذشته در نخستین سخنرانی خود درباره سیاست خارجی واشنگتن، به موارد مختلفی اشاره کرد که یک مورد آن به عربستان و جنگ یمن اختصاص داشت.
رئیس‌جمهوری آمریکا در تشریح سیاست خارجی دولت خود در موضوع جنگ یمن مدعی شد که قصد دارد به این جنگ پایان دهد، ولی در عین حال با ادعای این که عربستان با حملاتی از جانب نیرو‌های تحت حمایت ایران (نیرو‌های جنبش انصارالله) در یمن مواجه است، به سعودی کمک خواهد کرد تا از «تمامیت ارضی» خود دفاع کند.
بایدن از جنگ یمن به عنوان «فاجعه راهبردی» یاد و ادعا کرد که «به حمایت آمریکا از عملیات تهاجمی (ائتلاف عربی _ آمریکایی) در یمن از جمله فروش تسلیحات خاتمه خواهد داد».
نکته مهمی که در قسمتی از سخنان بایدن وجود دارد، این است که وی تاکید کرد «ما برای دفاع از حاکمیت عربستان با آن کشور همکاری و از اراضی آن دفاع خواهیم کرد»، موضوعی که با استقبال رژیم سعودی مواجه شده و در مقابل تحلیلگران مسایل منطقه، سخنان رییس جمهوری آمریکا درباره پایان جنگ یمن را «مزورانه» توصیف کرده و معتقدند که بایدن نیز همچون «دونالد ترامپ» به دنبال دوشیدن آل سعود، ولی این بار با چهره‌ای بزک کرده می‌باشد و می‌خواهد با سخنان دو پهلو، سر جیب رژیم سعودی شل‌تر شود تا او نیز همچون دیگر مقامات آمریکا بیشتر بتواند آل سعود را سرکیسه کند.
به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران مسایل منطقه، اگر همانگونه که بایدن ادعا کرده که جنگ یمن پایان یابد، با پایان جنگ دیگر چه نیازی به دفاع از حاکمیت ارضی عربستان و حضور گسترده نظامیان و تجهیزات آمریکایی در آن سرزمین می‌باشد!.
نکته دیگر این که اگر رئیس جمهوری آمریکا پای حرف خود در توقف جنگ یمن باشد، وی می‌تواند با یک اشاره به عربستان، این جنگ و محاصره چند ساله یمن را پایان دهد و به درد‌های چند ساله مردم مظلوم این کشور خاتمه بخشد، هرچند یمنی‌ها باید این درد را سال‌ها به همراه داشته باشند.
واکنش جنبش انصارالله به اظهارات بایدن
«محمد علی الحوثی» عضو شورای عالی سیاسی یمن، واکنش دقیقی به ادعای بایدن مبنی بر توقف حمایت از جنگ علیه این کشور داشت و تاکید کرد که «یمنی‌ها فریب این حرف‌ها و ادعا‌ها را در هیچ شکل آن نمی‌خورند».
عضو شورای عالی سیاسی یمن در صفحه کاربری خود در توییتر نوشت، «هر اقدامی که به محاصره یمن پایان ندهد، مورد توجه نخواهد بود». یکی از نشانه‌های پوچ بودن ادعای بایدن درباره توقف ادامه حملات سعودی‌ها و ائتلاف عربی – آمریکایی به یمن، ادامه این تجاوز‌ها در دو روز اخیر و با شدت بیشتر می‌باشد.
یمن صحنه بزرگترین بحران بشری در جهان
ادعای بایدن درباره توقف جنگ یمن در حالی مطرح شده که ائتلاف عربی – آمریکایی به سرکردگی عربستان از ششم فروردین ۱۳۹۴ و زمانی که او معاون رئیس جمهوری آمریکا (باراک اوباما) بود، حملات ضدانسانی خود علیه مردم مظلوم یمن را آغاز کرد.
این حملات که حدود شش سال از آن می‌گذرد، تاکنون به نابودی زیرساخت‌های یمن و گسترش فقر، بیکاری، گسترش بیماری‌های واگیردار و قحطی در این کشور فقیر عربی منجر شده است.
کارشناسان سازمان ملل، یمن را صحنه بزرگترین بحران بشری در جهان توصیف می‌کنند؛ در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد جمعیت ۲۹ میلیونی یمن نیازمند کمک‌رسانی و حمایت بشردوستانه هستند و از این میان میلیون‌ها نفر نمی‌دانند وعده غذایی بعدی‌شان از کجا تأمین خواهد شد.
شرایط این روز‌های مردم یمن آنقدر وخیم شده که «جان کربی» سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) که شریک جنایات سعودی‌ها و اماراتی‌ها در یمن است نیز گفته که در یمن بزرگترین فاجعه بشری در جهان در حال رخ دادن است و آمریکا این موضوع را درک می‌کند!
بازخوانی جنایات آل سعود از اعدام شیخ نمر تا قتل خاشقجی
در آخرین اقدام تروریستی سازمان یافته آل سعود علیه مخالفان می‌توان به قتل فجیع جمال خاشقجی در کنسول گری عربستان در استانبول در سال ۲۰۱۸ اشاره کرد. بی تردید سکوت و همراهی‌های برخی از دولت‌های غربی و منطقه در قبال موضوع اعدام شیخ «نمر باقر النمر» با حکام سعودی فضا را برای تداوم جنایات آل سعود فراهم کرده است.
نکته قابل تامل آنکه عربستان با داشتن کارنامه سیاه در اعدام‌ها و قتل مخالفان و فعالان سیاسی در سال‌های اخیر به عضویت شورای حقوق بشر سازمان ملل در آمد و این موضوع عملا" یکی از تلخ‌ترین طنز تاریخ را رقم زده است.
«شیخ نمر باقر النمر» روحانی برجسته عربستانی در دوم ژانویه ۲۰۱۶ به خاطر انتقاد از رژیم سعودی اعدام و این اقدام، با محکومیت‌های گسترده مسلمانان در کشور‌های مختلف مواجه شد.علیرغم اعتراض گسترده افکار عمومی اعدام هولناک این روحانی وارسته و برجسته عربستانی با سکوت دولت‌ها و رسانه‌های غربی و بیشتر دولت‌های منطقه و مجامع حقوق بین المللی همراه بود.
اعدام شیخ نمر را باید نتیجه تشدید سیاست سرکوب و نابسامان‌تر شدن اوضاع حقوق بشری پس از روی کار آمدن ملک سلمان در عربستان ارزیابی کرد. این درحالی است که ملک سلمان در تلاش بود که در سایه برخی از اقدامات نمایشی از جانب فرزندش محمد بن سلمان چهره اصلاح طلبی را از خود به نمایش بگذارد.
نتیجه گیری
دامنه جنایات و اقدامات ایذایی رژیم سعودی که شامل آن روزنامه‌نگار عربستانی، گروگانگیری نخست‌وزیر لبنان، جنایات سبعانه علیه مردم یمن و محاصره شیعیان شرق عربستان، منحصر نمی‌شود و سیاهه این رژیم بسیار بلندبالاتر است.
حمایت مالی و لجستیکی از تروریست‌های تکفیری و مشارکت در کشتار و آوارگی مردم مظلوم سوریه و عراق؛ سرکوب قیام آزادیخواهانه و برابری طلبانه مردم بحرین؛ اعدام روحانیون آزادیخواه و فاجعه منا؛ بخش‌های دیگری از خیانت‌ها و جنایت‌های چند ساله اخیر آل سعود است که با هدف کاستن از اقتدار جوامع اسلامی در جهت منافع و اغراض شوم آمریکا و رژیم نامشروع صهیونیستی صورت گرفت.
فرجام سخن آنکه، رژیم سعودی با چنین سیاهه ضدحقوق بشری مورد حمایت بی قید و شرط رژیم آمریکا و کشور‌های غربی است و نحوه رفتار با این رژیم مستبد، استاندارد‌های دوگانه حقوق بشری ادعایی غرب را به خوبی آشکار می‌کند.
خبرهای مرتبط