برکناري تيلرسون و جايگزيني پمپئو

بالاخره شايعه برکناري وزير امور خارجه آمريکا که از چند هفته پيش بالا گرفته بود رنگ واقعيت به خود گرفت و ترامپ روز سه‌شنبه (۱۳ مارس/ ۲۲ اسفند) با انتشار پيامي در شبکه توييتر، خبر برکناري تيلرسون را اعلام کرد. او در توييتر نوشت که پومپئو به عنوان وزير امور خارجه جديد عالي عمل خواهد کرد.
مايک پومپئو که در يک سال گذشته رياست سيا را بر عهده داشته، سابقه‌اي طولاني در خصومت با ايران دارد. اگر بخواهيم تنها از يک ويژگي و شاخصه مهم در سياست خارجي پومپئو نام ببريم، آن رابطه بسيار نزديک با رژيم صهيونيستي و دشمني آشکار با ايران است. از همين رو زماني که خبر برکناري تيلرسون اعلام شد، برخي ادعا کردند سرنوشت توافق هسته‌اي با ايران بيش از هر زمان ديگري در هاله‌اي از ابهام قرار گرفت.
بر اساس اين ديدگاه ترامپ که بارها از برجام به شدت انتقاد کرده و آن را بدترين توافق ناميده اکنون فردي را متصدي وزارت خارجه آمريکا کرده که مي‌گويد با او درباره برجام «هم‌‌فکر» است. سخنان ترامپ درباره اختلاف نظر با رکس تيلرسون بر سر برجام هم نشان مي دهد، چگونگي برخورد با توافق هسته اي از ماموريت هاي اصلي اين دانش آموخته دانشگاه نظامي وست پوينت خواهد بود.
در اين باره گفته شده برکناري رکس تيلرسون به خاطر اختلافات وزارت خارجه با کاخ سفيد در رابطه با تلاش تيلرسون براي حفظ توافق هسته اي با ايران و بي اعتنايي به خواسته ترامپ براي اصلاح يا خروج از اين توافق بوده است. ترامپ از توافق هسته اي ايران به عنوان يکي از اصلي ترين محل هاي اختلاف خود با تيلرسون نام برده و گفته: «به نظر من (اين توافق) وحشتناک است؛ در حالي که او (تيلرسون) فکر مي کرد اين توافق خوب است.»
حال سؤال اين است که انتخاب مايک پمپئو رئيس سيا به عنوان گزينه تصدي سمت وزير امور خارجه آمريکا چه تاثيري بر توافق هسته اي ايران دارد؟
ديدگاه رايج اين است که برکناري رکس تيلرسون و جايگزيني مايک پمپئو مي تواند براي مخالفان برجام يک خبر خوب باشد. پمپئو 54 ساله در بين مقام ها و دست اندرکاران دولت ترامپ تا به حال بيش از همه عليه برجام حرف زده است. او از خروج آمريکا از توافق هسته‌اي حمايت کرده است. بر اين اساس، اين گمانه تقويت شده که با انتصاب پمپئو به سمت وزير خارجه آمريکا احتمال خروج آمريکا از برجام و متعاقب آن اتخاذ يک رويکرد ضد ايراني در دولت ترامپ افزايش خواهد يافت. به يک سخن، دستگاه ديپلماسي آمريکا در قبال ايران، تهاجمي تر و امنيتي تر عمل خواهد کرد. بنابر اين اگر در اين شرايط پمپئو را مأمور خروج آمريکا از توافق هسته اي بدانيم بايستي از همين حالا منتظر پايان زودهنگام برجام باشيم.
البته برخلاف جريان سازي رسانه اي غرب از بين بردن برجام از سوي ترامپ تنها اختلاف و شکاف در روابط ميان آمريکا و اتحاديه اروپا را- که همين حالا هم به واسطه تعرفه فولاد و آلومينيوم ترامپ کم نيست، شدت مي بخشد و لذا به نظر مي رسد هدف بيشتر تحت فشار گذاشتن جمهوري اسلامي براي عقب نشيني و امتيازگيري باشد.
مسئله ديگر در اين ارتباط اين است که ترامپ با يک ديدگاه تسري بخش و تعميمي به دنبال آن است که از رويکرد به ظاهر موفقيت آميز پمپئو در سازمان سيا در قبال کره شمالي، در مجموعه وزارت خارجه آمريکا اين بار در مقابل ايران بهره گيرد.

..................................................................
مصطفي عبدلي